Program ograniczenia picia

W Polsce większość ośrodków zajmujących się leczeniem osób uzależnionych od alkoholu, w swojej ofercie terapeutycznej ma jedynie programy nakierowane na całkowitą abstynencję. Warto przyjąć , że istnieją osoby nadużywające alkohol, których celem jest nie całkowite zaprzestanie picia, a jedynie jego ograniczenie. Takie programy, z dużym powodzeniem realizowane są w wielu krajach. Szanując decyzje pacjentów i wiedząc z wielu badań, że ci, którym zaoferowano możliwość wyboru celu ich własnej terapii, mają większe szanse na osiągnięcie sukcesu. Również w Polsce zmierzamy do poszerzenia oferty terapeutycznej, dlatego Program Ograniczania Picia jest nową ofertą na naszym rynku. Opracowany został w 2016 roku przez Zespół Doradców Dyrektora Państwowej Agencji Rozwiazywania Problemów Alkoholowych do spraw lecznictwa odwykowego, w oparciu o wysokie standardy i zgodnie z najnowszą wiedzą medyczną dotyczącą uzależnień. Program prowadzony jest w atmosferze budowania dobrej relacji i szacunku do pacjenta i opiera się w znacznym stopniu na dialogu motywującym do zmiany jako stylu uprawiania terapii. Pacjent wspólnie z terapeutą ustala cel i kroki swojej pracy terapeutycznej. Terapeuta motywuje pacjenta do zmiany, daje mu techniki mogące przydać się w pracy nad ograniczaniem picia, wspiera go w realizacji jego celów, rozwiewa ambiwalencję, przeprowadza przez kolejne etapy programu pomagając mu realizować jego potrzeby.

Programy ograniczania picia są formą terapii oferowaną od niedawna. Podstawową przesłanką ich powstania jest założenie, że pacjenci, którym zaoferowano możliwość wyboru celu terapii mają większe szanse na sukces terapeutyczny, między innymi dlatego, że ludzie są bardziej skłonni do realizacji celów, które sami wybierają.

Z przeglądu badań wynika, że w porównaniu do pacjentów wybierających abstynencję, pacjenci programów ograniczania picia są młodsi, ich konsumpcja alkoholu jest na niższym poziomie, a wzór picia mniej problemowy.

Pacjent jest autonomiczną jednostką, która ma prawo wyboru celów i metod leczenia. Rolą terapeuty jest wydobywanie motywacji pacjenta do zmiany i wspomaganie procesu zmiany nałogowych zachowań poprzez odpowiedni dobór narzędzi i metod terapeutycznych. W programach ograniczania picia terapeuta nastawiony jest na współpracę z pacjentem i szanuje jego wybory. Za zgodą pacjenta udziela mu informacji o możliwościach i konsekwencjach różnych wyborów, a także wzmacnia jego poczucie samoskuteczności. Program ograniczania picia nakierowany jest na poprawę funkcjonowania psychospołecznego pacjenta, w tym zmianę jego postawy wobec spożywania alkoholu.

Wobec powyższego Program Ograniczania Picia można zdefiniować jako oddziaływania indywidualne i/lub grupowe nakierowane na wypracowanie zdyscyplinowanego wzoru konsumpcji alkoholu, zgodnego z ustalonym wspólnie z terapeutą planem picia, zawierającym zestaw zasad dotyczących używania alkoholu (ilość, częstość, kontekst, czas i miejsce).

Grupy odbiorców to:

– osoby pijące alkohol szkodliwie, które odczuwają już konsekwencje nadużywania alkoholu

– osoby uzależnione od alkoholu, szczególnie:

• bez przeciwwskazań zdrowotnych dla używania alkoholu,
• nie akceptujące trwałej abstynencji jako celu terapii,
• w początkowej fazie uzależnienia,
• z mniejszym nasileniem objawów uzależnienia,
• doświadczające mniejszej ilości problemów związanych z piciem,
• lepiej funkcjonujące społecznie,
• młodsze.

W sytuacji występowania przeciwwskazań zdrowotnych lub społecznych celowość udziału w programie powinna być w każdym przypadku oceniana indywidualnie. Przeciwwskazaniem do udziału w programie ograniczania picia jest:

• ciąża,
• wszelkie zaburzenia funkcji wątroby, np. marskość, zapalenie wątroby, podwyższone stężenia enzymów wątrobowych w surowicy,
• choroby metaboliczne, np. cukrzyca,
• choroby układu pokarmowego, np. choroba wrzodowa, zapalenie trzustki,
• choroby układu krążenia, m.in. nieustabilizowane nadciśnienie tętnicze, stan po zawale serca i inne uszkodzenia mięśnia serca,
• choroby neurologiczne, np. padaczka, stan po udarze mózgu,
• niedokrwistość,
• zaburzenia psychiczne, m.in. niedawno przebyte majaczenia alkoholowe lub abstynencyjne napady drgawkowe, inna przewlekła psychoza alkoholowa, znaczące zaburzenia funkcji poznawczych, w tym otępienie, psychozy nieorganiczne (np. schizofrenia, zaburzenia afektywne),
• długotrwałe przyjmowanie leków wchodzących w interakcje z alkoholem,
• przeciwwskazania prawne[1]

Jeżeli pacjent nie został zakwalifikowany do programu ograniczania picia, może zostać skierowany do programu redukcji szkód[2] lub do programu nakierowanego na abstynencję.

Warto przyjrzeć się ilości i częstotliwości spożywania alkoholu, aby pomóc sobie w decyzji o tym czy skorzystać z Programu Ograniczenia Picia.

Limity spożywania alkoholu na poziomie niskiego ryzyka szkód zdrowotnych wg Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)

Dla mężczyzn ustalono następujące limity spożywania alkoholu o niskim poziomie ryzyka szkód:

• Pijąc alkohol okazjonalnie mężczyzna nie powinien spożywać jednorazowo więcej niż 60 g 100% alkoholu (6 porcji standardowych). tzn. nie powinien wypijać przy jednej okazji więcej niż 3 półlitrowe butelki piwa lub 3 kieliszki wina o pojemności 200 ml każdy lub 180 ml wódki.
• Jeżeli mężczyzna pije alkohol kilka razy w tygodniu to:
  • powinien zachować w tygodniu co najmniej dwa dni abstynencji (najlepiej dzień po dniu),
  • nie powinien przekraczać granicy 40 g 100% alkoholu (4 porcje standardowe), to znaczy nie powinien pić więcej niż 2 półlitrowe piwa lub 2 kieliszki wina o pojemności 200 ml każdy lub 120 ml wódki.

Dla kobiet ustalono następujące limity spożywania alkoholu o niskim poziomie ryzyka szkód:

• Pijąc okazjonalnie kobiety nie powinny przekraczać jednorazowo 40 g 100%, (4 porcje standardowe), tzn. nie powinny wypijać przy jednej okazji więcej niż 2 półlitrowe butelki piwa lub 2 kieliszki wina o pojemności 200 ml każdy lub 120 ml wódki.
• Jeżeli kobieta pije alkohol kilka razy w tygodniu to:
  • powinna zachować w tygodniu co najmniej dwa dni abstynencji (najlepiej dzień po dniu),
  • nie powinna przekraczać granicy 20 g 100% alkoholu (2 porcje standardowe), tzn. nie powinna pić więcej niż: 1 półlitrowe piwo lub 1 kieliszek wina o pojemności 200 ml lub 60 ml wódki.

PICIE RYZYKOWNE

Picie ryzykowne to utrwalony wzór picia alkoholu rodzący wysokie ryzyko  zaistnienia poważnych szkód dla zdrowia psychicznego i fizycznego, nie przynoszący natomiast wyraźnych szkód dla zdrowia somatycznego i psychicznego w chwili obecnej. Innymi słowy mówiąc jest to picie nadmiernych ilości alkoholu (jednorazowo i łącznie w określonym czasie) i w niewłaściwych okolicznościach (np. w ciąży, w trakcie brania leków, w trakcie choroby, w pracy, przed prowadzeniem pojazdów mechanicznych). Można oczekiwać, że jeśli  obecny model picia nie zmieni się, to pojawią się konsekwencje.

Ilość czystego alkoholu w gramach spożywana dziennie przez kobiety

	Ilość 100% alkoholu w gramach spożywana dziennie
	Kobiety	Mężczyźni
Ryzykowne spożywanie alkoholu	20 – 40	40 – 60

PICIE SZKODLIWE

Picie szkodliwe to model picia alkoholu,  który już powoduje szkody zdrowotne. Mogą one przybierać formę szkód somatycznych (np. uszkodzenie wątroby, nadciśnienie tętnicze) lub psychicznych (stany depresyjne, stany lękowe, drażliwość, nadpobudliwość). Nie występują tu objawy uzależnienia.

	Ilość czystego alkoholu w gramach spożywana dziennie
	Kobiety	Mężczyźni
Szkodliwe spożywanie alkoholu	ponad 40	ponad 60

UZALEŻNIENIE OD ALKOHOLU  objawy diagnozowane są wg .ICD 10

Jeśli pijesz szkodliwie, to skontaktuj się z terapeutą, aby sprawdzić czy nie masz objawów uzależnienia.

LUDZIE SĄ BARDZIEJ SKŁONNI DO REALIZACJI CELÓW, KTÓRE SAMI WYBIERAJĄ

Dlatego Program Ograniczenia Picia daje szansę skuteczności w rozwiązywaniu problemów alkoholowych.

Źródło: Państwowa Agencja Rozwiazywania Problemów Alkoholowych

[1] Przeciwwskazania prawne – np. sądowy nakaz powstrzymania się od picia alkoholu. W przypadku występowania przeciwwskazań prawnych terapeuta omawia z pacjentem konsekwencje uczestniczenia w programie, pozostawiając decyzję pacjentowi.

[2] Program redukcji szkód – oddziaływanie indywidualne i/lub grupowe nakierowane na ograniczenie szkód zdrowotnych, psychologicznych i społecznych wynikających ze spożywania alkoholu oraz poprawę funkcjonowania psychospołecznego.