Program Ograniczenia Picia

W Polsce większość ośrodków zajmujących się leczeniem osób uzależnionych od alkoholu, w swojej ofercie terapeutycznej ma jedynie programy nakierowane na całkowitą abstynencję. Warto przyjąć, że istnieją osoby nadużywające alkohol, których celem jest nie całkowite zaprzestanie picia, a jedynie jego ograniczenie. Wobec tego Ośrodek podjął działania ukierunkowane na terapię w oparciu o Program Ograniczenia Picia. Takie programy, z dużym powodzeniem realizowane są w wielu krajach. Szanując decyzje pacjentów i wiedząc z wielu badań, że ci, którym zaoferowano możliwość wyboru celu ich własnej terapii, mają większe szanse na osiągnięcie sukcesu. Program Ograniczania Picia jest nową ofertą na naszym rynku, opracowany został w 2016 roku przez Zespół Doradców Dyrektora Państwowej Agencji Rozwiazywania Problemów Alkoholowych do spraw lecznictwa odwykowego, w oparciu o wysokie standardy i zgodnie z najnowszą wiedzą medyczną dotyczącą uzależnień. Program prowadzony jest w atmosferze budowania dobrej relacji i szacunku do pacjenta i opiera się w znacznym stopniu na dialogu motywującym do zmiany jako stylu uprawiania terapii. Pacjent wspólnie z terapeutą ustala cel i kroki swojej pracy terapeutycznej. Terapeuta motywuje pacjenta do zmiany, daje mu techniki mogące przydać się w pracy nad ograniczaniem picia, wspiera go w realizacji jego celów, rozwiewa ambiwalencję, przeprowadza przez kolejne etapy programu pomagając mu realizować jego potrzeby.

Ludzie są bardziej skłonni do realizacji celów,

które sami wybierają

Podstawową przesłanką ich powstania jest założenie, że pacjenci, którym zaoferowano możliwość wyboru celu terapii mają większe szanse na sukces terapeutyczny, między innymi dlatego, że ludzie są bardziej skłonni do realizacji celów, które sami wybierają.

Grupy odbiorców to:

osoby pijące alkohol szkodliwie, które odczuwają już konsekwencje nadużywania alkoholu
osoby uzależnione od alkoholu, szczególnie:
bez przeciwwskazań zdrowotnych dla używania alkoholu,
nie akceptujące trwałej abstynencji jako celu terapii,
w początkowej fazie uzależnienia,
z mniejszym nasileniem objawów uzależnienia,
doświadczające mniejszej ilości problemów związanych z piciem,
lepiej funkcjonujące społecznie,
młodsze.

W sytuacji występowania przeciwwskazań zdrowotnych lub społecznych celowość udziału w programie powinna być w każdym przypadku oceniana indywidualnie. Przeciwwskazaniem do udziału w programie ograniczania picia jest:

ciąża,
wszelkie zaburzenia funkcji wątroby, np. marskość, zapalenie wątroby, podwyższone stężenia enzymów wątrobowych w surowicy,
choroby metaboliczne, np. cukrzyca,
choroby układu pokarmowego, np. choroba wrzodowa, zapalenie trzustki,
choroby układu krążenia, m.in. nieustabilizowane nadciśnienie tętnicze, stan po zawale serca i inne uszkodzenia mięśnia serca,
choroby neurologiczne, np. padaczka, stan po udarze mózgu,
niedokrwistość,
zaburzenia psychiczne, m.in. niedawno przebyte majaczenia alkoholowe lub abstynencyjne napady drgawkowe, inna przewlekła psychoza alkoholowa, znaczące zaburzenia funkcji poznawczych, w tym otępienie, psychozy nieorganiczne (np. schizofrenia, zaburzenia afektywne),
długotrwałe przyjmowanie leków wchodzących w interakcje z alkoholem,

Program Ograniczania Picia można zdefiniować jako oddziaływania indywidualne i/lub grupowe nakierowane na wypracowanie zdyscyplinowanego wzoru konsumpcji alkoholu, zgodnego z ustalonym wspólnie z terapeutą planem picia, zawierającym zestaw zasad dotyczących używania alkoholu (ilość, częstość, kontekst, czas i miejsce).

Oddziaływanie terapeutyczne jest w formie sesji psychoterapii indywidualnych. Proces terapeutyczny polega na:

Diagnozie problemu alkoholowego, tj.:

ustalenie wzorca dotychczasowego picia
ustalenie zawansowania nadużywania alkoholu
identyfikacja przeciwskazań do uczestnictwa w Programie

Praca terapeutyczna ukierunkowana na ograniczenie picia alkoholu, tj.:

uświadomienie sobie własnej konsumpcji i konsekwencji picia
terapeuta wspólnie z pacjentem ustala maksymalną ilość i częstotliwość picia alkoholu w ciągu dnia i tygodnia (ograniczanie dawki jest stopniowe)
stałe monitorowania i interpretowanie nowego wzorca picia
terapeuta pomaga zidentyfikować sytuacje wysokiego ryzyka przekroczenia ustalonej dawki alkoholu
terapeuta wypracowuje wraz z pacjentem sposoby radzenia sobie z głodem alkoholowym
uczenie bezalkoholowych form organizowania sobie czasu wolnego
zdobywanie umiejętności radzenia sobie z trudnościami
analiza ewentualnej ,,wpadki’’ i modyfikacja programu.

Zakończenie terapii, tj.:

stworzenie planu radzenia sobie z niepowodzeniami i nawrotami
monitoring terapeutyczny (kontakt telefoniczny lub osobisty raz w miesiącu przez okres pół roku)
interwencje kryzysowe (dyspozycyjność terapeuty w sytuacjach zagrażających powrotu do dawnego wzorca picia)

Jednocześnie należy nadmienić, że jeśli w procesie diagnostycznym okaże się, że pacjent jest uzależniony od alkoholu, to wówczas jest informowany, że:

W przypadku uzależnienia optymalnym celem jest abstynencja.
Cele są elastyczne i mogą być zmieniane w trakcie programu.
Pacjent może w trakcie programu zdecydować się na abstynencje i przejść do innego programu.
Program Ograniczenia Picia może być realizowany jako program pośredni do uzyskania całkowitej abstynencji.

Program Ograniczenia Picia jest realizowany w ramach świadczeń zdrowotnych, które są refundowane z Narodowego Funduszu Zdrowia, więc są całkowicie bezpłatne.